7.4. MS-DOS Komutları
DOS komutları içsel (internal) ve dışsal (external) olmak üzere ikiye ayrılırlar. İçsel komutlar bilgisayarın açılışı sırasında belleğe yüklenen komutlardır. Disk üzerinde ayrı program dosyaları halinde görünmezler. Dışsal komutlar ise bilgisayarın açılışı sırasında belleğe yüklenmeyen komutlardır. Bu komutlar disk üzerinde ayrı program dosyaları halinde bulunurlar. Disk üzerinde belirli dosya adları altında bulunan dışsal komutların dosya adı uzantıları COM, EXE veya BAT’tır.
Daha önce açıklandığı gibi bir programın işletilebilmesi için bilgisayarın belleğine yüklenmesi gerekir. İçsel komutlar bilgisayarın açılışı sırasında beleğe yüklenildikleri için bu komutlar DOS promptunun önüne yazılıp enter tuşuna basıldığında hemen işletilir. Dışsal komutların kullanım durumu ise içsel komutlardan farklıdır. Dışsal komutların belleğe yüklenmesi ile diğer programların belleğe yüklenmesi arasında hiçbir fark yoktur. DOS promptunun önüne dışsal komutlardan herhangi birinin adı yazılıp enter tuşuna basıldığında, MS-DOS belleğe yüklemek için adı yazılan dışsal komut dosyasını bulunulan sürücüdeki diskin bulunulan dizininde arar. Dışsal komut dosyası bulunamazsa işletilemez. Bu nedenle dışsal bir komutun kullanılabilmesi için o komutun dosyası, bulunulan dizinde bulunması gerekir.
DOS işletim sistemi altında çalışan bir bilgisayarı kullanabilmek için DOS komutlarının tamamının kullanımını ezbere bilmeye gerek yoktur. Bazı DOS komutlarının kullanıcı tarafından sık sık kullanılması gerekirken bazı komutlar bilgisayarın açılışı sırasında otomatik olarak sadece bir defa verilir. Bu ders notunun amacı, kullanıcıların sık kullanmaları gerekecek olan komutları öğrenmeleri ve DOS ile ilgili olarak karşılaştıkları sorunları araştırabilir duruma gelebilmelerini sağlamaktır.
MS-DOS komutları belli kurallar göre yazılmaktadır. Bu kitap içerisinde yer alan tüm komutların yazımında gözönünde tutulan genel özellikler aşağıda verilmiştir.
1. Komutlar büyük veya küçük harflerle girilebilir. Bilgisayar girilen komutu otomatik olarak büyük harfe çevirecektir.
2. Köşeli parantezler [ ] içerisinde verilen bilgiler isteğe bağlıdır. Bu bilgiler verilmezse de komut işletilecektir.
3. Virgül, noktalı virgül, iki nokta, backslash gibi karakterler aynen yazılmalıdır.
4. Komutlarda diğer seçenekler birbirinde boşlukla ayrılır.
7.4.1. Sabit Disk ve Disketleri Hazırlama Komutları
7.4.1.1. FDISK
Bu komut, hard diski kullanıma hazırlayan bir programdır. Bir hard diskin MS-DOS tarafından kullanılabilmesi için, FDISK ile düzenlenip formatlanması gerekir. Kullanımı klavyeden sadece FDISK yazılmasıyla gerçekleşir.
Hard diskin MS-DOS işletim sistemi için hazırlanmasında, DOS bölmesi adı altında bir bölme yaratılmalıdır. FDISK programı yardımıyla DOS bölmesi yaratılabilir. Eğer aşağıdakilerden herhangi birisi gerçekleştirilmek isteniyorsa, FDISK kullanılmalıdır. FDISK kullanımı hard diskte bulunan tüm dosyaların silinmesine yol açar. FDISK komutu ile aşağıdaki işlemler gerçekleştirilebilir.
1. Başlangıç DOS bölmesi yaratmak,
2. Genişletilmiş DOS bölmesi yaratmak,
3. Lojik DOS sürücüsü yaratmak,
4. Aktif bölme belirlemek,
5. Bir DOS bölmesini ya da sürücüyü silmek,
6. Bölme hakkında bilgi almak,
7. Başka bir hard diskin konfigürasyonunu tekrarlamak veya değiştirmek.
FDISK’in ana ve alt menüleri şöyledir.
1. Create DOS Partition or Logical DOS Drive
1. Create Primary DOS Partition
2. Create Extended DOS Partition
3. Create Logical DOS Drive(s) in the Extended DOS Partition
2. Set Active Partition
3. Delete Partition or Logical DOS Drive
1. Delete Primary DOS Partition
2. Delete Extended DOS Partition
3. Delete Logical DOS Drive(s) in the Extended DOS Partition
4. Delete Non-DOS Partition
4. Display Partition Information
MS-DOS’u sabit diskten başlatabilmek için her sabit diskin mutlaka başlangıç (birincil) DOS bölümü bulunmalıdır. Başlangıç DOS bölümü sabit diskin tamamını veya bir kısmını alabilir. Yani genişliği önemli değildir. Eğer sabit diskimizde genişletilmiş DOS bölümü içinde mantıksal sürücüler açmak veya non-DOS bölümler açmak istiyorsak, başlangıç DOS bölümü, sabit diskin tamamını kaplamayacak şekilde olmalıdır. Başlangıç DOS bölümünün yapısal özelliklerinden dolayı genişliği değiştirilemez. Yani daha önce sabit diskin 20 Mb kısmını başlangıç DOS bölümü olarak ayırmışsak, daha sonra bu 20 Mb alanı 10 Mb veya 30 Mb yapamayız. Eğer değişik genişlikte bir başlangıç DOS bölümü istiyorsak, sabit diskimizdeki bilgilerin yedeğini aldıktan sonra, başlangıç DOS bölümünü iptal ederek yenisini oluşturabiliriz.
Başlangıç DOS bölümü sabit diskin tamamını kaplamıyorsa, kalan kısım genişletilmiş DOS bölümü olarak oluşturulabilir ve genişletilmiş DOS bölümü içinde mantıksal sürücüler (D, E vs.) oluşturulabilir. Genişletilmiş DOS bölümünün kullanılabilmesi için en azından bir mantıksal sürücü olarak sabitlenmesi gerekir. Yalnız şunu unutmamak gerekir ki genişletilmiş DOS bölümü en fazla 23 mantıksal sürücü içerebilir. Oluşturulan bu mantıksal sürücüler, tıpkı fiziksel sürücüler gibi işlem görürler. Bu alanlara depolanan bilgi, fiziksel sabit diskteymiş gibi işlem görür. Örneğin, oluşturulan bir D mantıksal sürücüsüne istenilen bilgi depolanabilir. Gerektiğinde bir dizine ulaşmak yerine bir sürücüye ulaşmak daha kolay olacağından, mantıksal sürücülerle sabit diski düzenlemek bazı faydalar sağlayabilir.
Oluşturulan mantıksal sürücülerin bilgi depolamada kullanılabilmesi için formatlanmaları gerekir. Ayrıca FDISK ile yapılan bölümlemelerde sabit diskin tamamı başlangıç DOS bölümü olarak oluşturulmamış ise oluşturulan başlangıç DOS bölümü sistem dosyaları ve COMMAND.COM ile aktif hale getirilmelidir. Eğer başlangıç DOS bölümü aktif hale getirilmez ise bu alana bilgi depolanabilir fakat sistem sabit diskten açılamaz. Eğer non-DOS bölümü oluştururularak bu bölüme başka bir işletim sistemi yüklenmişse, bu işletim sistemiyle çalışabilmek için sistemin yüklendiği bölüm aktif hale getirilmelidir. Aynı anda sadece bir bölüm aktif olabilir. Sabit diskin bölümlerinden birisini aktif hale getirmek için ana menüden 2. bölüm (Set Active Partition) seçilir. Sonra ekrana tüm bölümlerin listesi gelir. Aktif hale getirmek istediğimiz bölümün numarasını yazarız ve ana menüye dönerek işlemi bitiririz.
Başlangıç DOS bölmesi oluşturmak için FDISK çalıştıktan sonra ekrana gelen menü içerisinden 1. Bölüm (Create DOS Partition or Logical DOS Drive) seçilir. Sonra ekranda görülen yeni menüden 1. Bölüm (Create Primary DOS Partition) seçilir. Bu durumda sabit diskin tamamının birincil DOS bölümü olarak kullanılmasının istenip istenilmediği sorulur. Evet (Y) cevabı verilirse sabit diskin tamamı birincil DOS bölümü yapılır. Sonra bilgisayar yeniden sistem disketi ile açılarak sürücüye FORMAT C:/s komutuyla format atılarak sabit disk kullanılır hale getirilir.
Eğer hayır (N) cevabı verilirse FDISK sabit diskin sedece bir kısmının birincil DOS bölümü olarak kullanılacağını varsayar ve birincil DOS bölümünün genişliğini kullanıcıya sorar. Mb veya % cinsinden miktar verildikten sonra genişletilmiş DOS bölümü oluşturulur. Sonra yine birincil DOS bölümünde olduğu gibi formatlanarak kullanışa hazır hale getirilir.
Yine FDISK ile sabit disk üzerinde önceden oluşturulmuş olan bir bölümü veya mantıksal bir sürücüyü iptal etmek için şu yol takip edilir. Fakat bu durumda o bölümde bulunan tüm veriler kaybedilir. Bu işlemi yapmak için de ana menüden 3. bölüm (Delete Partition or Logical DOS Drive) seçilir. Sonraki menüden de eğer birincil DOS bölümü silinmek isteniyorsa 1. şıkkı, genişletilmiş DOS bölümü silinmek isteniyorsa 2. bölümü, genişletilmiş DOS bölümünden mantıksal bir sürücü silmek istiyorsak 3. bölümü, non-DOS bölümü silmek istiyorsak 4. bölümü seçeriz. Onaylama işleminden sonra istenilen bölüm iptal edilecektir.
7.4.1.2. FORMAT
Disk veya disketler ilk alındıklarında üzerlerinde iz ve bölümler oluşturulmamıştır. Yani formatsızdırlar. Onları kullanıma hazır hale getirmek için üzerlerine izler açmak gerekir. Bu olayı da DOS içerisinde bulunan ve bir dış komut olan FORMAT.COM ile yapabiliriz.
FORMAT.COM, istenen sürücü içerisindeki disk veya disketi formatlayarak MS-DOS dosyalarını kabul edebilecek şekilde düzenler. FORMAT komutu, bir disk üzerinde dosya listesi ve dosyaları yerleştirmek için şablonlar yapar. Format ayrıca, her diske sadece o diske ait bir seri numarası verir. Tüm yeni disk ve disketler, kullanmadan önce bu komut ile formatlanmalıdır. Formatlama işlemi disk üzerinde daha önceden bulunan bilgileri siler. Komutun genel yazılımı;
FORMAT sürücü : [/v:disk etiketi][/f:disket kapasitesi][/s][u]
/u Disket üzerindeki bilgiler kurtarılamayacak şekilde silinir.
/v Diskete bir etiket verilmesini sağlar.
/s Yeni formatlanan diske işletim sistemi dosyalarını kopyalar.
/f Disketin formatlama büyüklüğünü belirler. 720 veya 1.44 gibi.
Bir Sabit Diskin formatlanması ise disket formatlama işleminden farklıdır. Bir sabit disk önceden formatlanmışsa ya da FDISK ile bölümlenmiş ise formatlama yapılabilir. Bir hard diski formatlarken MS-DOS formatlanacak diskin etiketini sorar. Etiket ismi onaylandıktan sonra formatlama işlemi başlar, aksi halde devam etmez. Etiket ismi onaylanırsa bilgisayar diskteki tüm bilgilerin kaybolacağını ve bu durumda formata devam edip etmeyeceğini sorar. Evet cevabı verildikten sonra formatlama işlemi başlar. Sonunda ekrana toplam disk alanı, arızalı disk alanı ve işletim sistemi tarafından kullanılan toplam yeri bildirir ve işlemi bitirir.
Bir disketin formatlanması şöyledir. Klavyeden disketin yapısına ve isetenilen özelliklere göre FORMAT A: komutu verildikten sonra bilgisayar A sürücüsüne bir disket takılması ve enter tuşuna basılması için uyarır. Sonra formatlama işlemi başlar. Bu sırada ekrana disketin yüzde kaçının kopyalandığına dair sürekli bilgi yazar. Formatlama bittikten sonra formatın tamamlandığını bildirir ve aynı sabit disk formatında olduğu gibi disketin kapasitesi hakkında bilgiler vererek işlemi bitirir.
7.4.1.3. LABEL
Disk etiketi yaratma komutudur. Bir disk üzerinde etiket yaratır, değiştirir veya bu etiketi siler. Bir dış komuttur. Komutun genel yazılımı;
LABEL [sürücü:] [disk etiketi]
Komut, parametresiz olarak kullanıldığında aktif sürücü için geçerlidir. Sürücü adı belirtildiğinde, adı belirtilen sürücü için işlem yapılır. Disk etiketi en fazla 11 karakter uzunluğunda olabilir. Dosya isimlerinde kullanılan tüm karakterler bu amaç için kullanılabilir. Disk etiketi hemen komutun peşinden yazılabileceği gibi ayrıca sordurulabilir. Bu durumda ekrana disk veya disketin seri numarası, disk etiketi ve verilebilecek yeni etiketi soran bir menü gelir. İstenilen isim yazılır ve entere basılır. Eğer etiket ismi silinecekse enter tuşuna basılır. Bu durumda “varolan disk etiketi silinecek mi ?” uyarısı gelir. Evet (Y) veya hayır (N) cevabından sonra gereken işlem yapılır ve işlem biter.
7.4.2. Dizinlerle İlgili Komutlar
7.4.2.1. DIR
Bilgisayarla işlem yapılırken en fazla kullanılan dosya ve dizin listesi gösterme komutudur. Komutun yazılımı;
DIR [sürücü][dizinadıdosyaadı][/p][/w][/s][/a]
/p Listelenecek dosyaları sayfa sayfa listeler.
/w Dosya isimlerini ekrana 5 sütun halinde listeler.
/s Bulunulan dizindeki ve alt dizindeki dosyaları listeler.
DIR komutu joker karakterlerle de kullanılabilir. Tek başına yazılan DIR komutu aktif dizin içerisindeki dosyaların listelenmesini sağlar. Bu listede dosya isim ve uzantıları, uzunlukları, kayıt tarihi ve kayıt zaman bilgileri ekranda listelenir. DIR komutu ayrıca, sürücünün kodunu ve seri numarasını da listede verir. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz.
DIR A: A sürücüsünün anadizinindeki tüm dosya ve dizinleri gösterir.
DIR A:*.EXE A sürücüsünün anadizinindeki ismi ne olursa olsun tüm EXE uzantılı dosyaları gösterir.
DIR A:MAAS.* A sürücüsünün anadizinindeki uzantısı ne olursa olsun MAAS isimli dosyaları gösterir
DIR C:M*.* C sürücüsünün anadizinindeki uzantısı ne olursa olsun ismi M ile başlayan tüm dosyaları gösterir.
DIR C:?1996.DAT C sürücüsünün anadizinindeki isminin birinci harfi ne olursa olsun 2-5. karakterleri 1996 olan ve uzantısı DAT olan dosyaları gösterir.
DIR C:??.* C sürücüsünün anadizininde bulunan ismi iki karakterden oluşan uzantısı ne olursa olsun tüm dosyaları gösterir.
DIR C:*.?? C sürücüsünün anadizininde bulunan ismi ne olursa olsun uzantısı iki karakterden oluşan dosyaları gösterir.
DIR C:DOS*.* C sürücüsünün DOS dizininde bulunan tüm dosyaları gösterir.
DIR C:MAASMEMUR*.* C sürücüsünün MAAS dizinin içindeki MEMUR alt dizininde bulunan tüm dosyaları gösterir.
DIR C:DOS*.*/p C sürücüsünün DOS dizininde bulunan tüm dosyaları sayfa sayfa gösterir.
DIR C:DOS*.*/w C sürücüsünün DOS dizininde bulunan tüm dosyaları bir sayfada beş sütun halinde gösterir.
DIR C:DOS*.*/p/w C sürücüsünün DOS dizininde bulunan tüm dosyaları beş sütun halinde sayfa sayfa gösterir.
DIR C:/s C sürücüsünün ana ve alt dizinlerinde bulunan tüm dosyaları gösterir.
DIR, Aktif dizin içerisinde bulunan gizli dosyalar dahil tüm dosyaları gösterir.
DIR/a Aktif dizin içerisinde bulunan gizli dosyalar dahil tüm dosyaları gösterir.
7.4.2.2. TREE
Dizin ve altdizin listelerini görüntüleme komutudur. Çalışılan ya da tanımlanan başka bir sürücüdeki dizin ve altdizinlrinin her birinin adlarını şematik olarak ekranda gösterir. İstenirse dizin ve dizin içindeki dosya adlarının listesini de sunar. Bir dış komuttur. Genel yazılımı;
TREE [sürücü][dizinadıdosyaadı][/f]
/f Her dizindeki dosyaların isimlerinin de görüntülenmesini sağlar.
TREE komutunun örnekleriyle kullanımı şöyledir.
TREE C: C sürücüsünde bulunan dizinleri ve altdizinleri gösterir.
TREE Aktif sürücüde bulunan dizinleri ve altdizinleri gösterir.
TREE C:/f C sürücüsünde bulunan dizinleri, içindeki dosyalarla birlikte gösterir.
TREEDOS/f DOS dizin içerisinde bulunan alt dizinleri ve dosyaları gösterir.
7.4.2.3. MD (Make Directory)
Dizin oluşturma komutudur. Verilen isimde yeni bir dizin oluşturulur. Bir içi komuttur. Genel yazılımı;
MD [sürücü:] dizinadı
Burada sürücü, dizin açılmak istenen disk veya disketin bulunduğu sürücüdür. Dizin adından önce veya boşluk işareti verilmelidir. Örnekleriyle bu komutu şöyle açıklayabiliriz.
MD ALATA Aktif dizinde ALATA adında dizin açılır.
MD C:ALATA C sürücüsünde ALATA adında dizin açılır.
MD C:ALATABILGI C sürücüsündeki ALATA dizini içerisine BILGI alt dizini açılır.
Bir dizin içerisinde aynı isimde iki dizin oluşturulamaz. Aynı şekilde bir dizin ismi ile herhangi bir dosya ismi aynı isim olamaz.
7.4.2.4. CD (Change Directory)
Dizin değiştirme komutudur. Bir dizinden başka bir dizine geçmeyi ve çalışılan dizin adını görüntülemeyi sağlar. Bir iç komuttur. Genel yazılımı;
CD [sürücü:] dizinadı
Burada sürücü, içerisine girilmek istenen dizinin bulunduğu disk veya disketin bulunduğu sürücüdür. Örnekleriyle bu komutu şöyle açıklayabiliriz.
CD ALATA Aktif dizinde ALATA adında dizine girilir.
CD C:ALATA C sürücüsünde ALATA adında dizine girilir.
CD C:ALATABILGI Ana dizinden C sürücüsündeki ALATA dizini içerisindeki BILGI alt dizinine girilir.
CD.. Bulunulan dizinden bir üst dizine geçilir.
CD Bulunulan dizinden ana dizine geçilir.
7.4.2.5. RD (Remove Directory)
Dizin adı silme komutudur. Bir dizinin adını disk veya disketten silmeye yarar. İç komuttur. Kullanımı;
RD [sürücü:]dizinadı
Burada sürücü, silinecek dizinin bulunduğu disk veya disketin bulunduğu sürücüdür. Örnekleriyle bu komutu şöyle açıklayabiliriz.
RD ALATA Aktif dizinde ALATA adında dizini siler.
RD C:ALATA C sürücüsünde ALATA adında dizini siler.
RD C:ALATABILGI C sürücüsündeki ALATA dizini içerisindeki BILGI alt dizinini siler.
Bu komut, içinde dosya veya altdizin bulunmayan dizinlerin adını siler. Dizinin içinde, sadece “.” ve “..” karakterleri varsa, o dizin içinde herhangi bir dosya veya altdizin yok demektir. Buna rağmen, bazı dizinler silinmek istendiğinde dizin silinmez. Bu durumda ya dizin yapısında bir bozukluk vardır ya da dizinde gizli dosya vardır. Gizli dosyaları açığa çıkarıp sildikten sonra, dizinin kendisi silinebilir. Ayrıca bir dizin içerisinde iken o dizini silinemez. Önce CD.. komutu ile dizin içerisinden çıkılır. Sonra RD komutu kullanılarak istenilen dizin silinebilir.
7.4.2.6. PATH
Arama yolu ayarlama komutudur. Özellikle bir dosyada çalışırken, MS-DOS dış komutlarına ulaşarak, onların da kolaylıkla kulanılabilmesini sağlar. İç komuttur. Genel yazılımı;
PATH [sürücü:][yol];[sürücü:][yol]...
Burada sürücü ve yol, ulaşılmak istenen dosyaların bulunduğu sürücü ve yol (dizin ve dosya adı) isimleridir. İki dizinin birbirinden ayrılmasında noktalı virgül (;) kullanılır.
Bu komut arama yolunun maksimum uzunluğu 127 karakterdir. PATH komutu, MS-DOS’a programların hangi dizinlerden aranması gerektiğini söyler. COM, EXE ve BAT uzantılı dosyaları; üzerinde çalışılan dizinin aradıktan sonra, yol ayarlanmış dizinlerde de arayarak bu tür dosyalara ulaşmayı sağlar. Örnekleriyle bu komutu şöyle açıklayabiliriz
PATH Anadizini arama yolu yapar.
PATH Hangi dizinlere arama yolu tanımlandığını gösterir.
PATH; Tanımlanmış olan arama yolu geçersiz olur.
PATH C:DOS;C:MAAS DOS ve MAAS dizinlerine arama yolu tanımlar.
7.4.3. Yedekleme Komutları
7.4.3.1. COPY
Dosya kopyalama komutudur. Gizli dosyalar dışında bir ya da daha fazla dosyayı başka bir yere kopyalar. İç komuttur. Genel yazılımı;
COPY [sürücü1:]dizinadıdosyaadı1 [sürücü2:]dizinadıdosyaadı2
Burada sürücü1, kopyası alınacak dosyanın bulunduğu kaynak (source) sürücü, sürücü2 ise kopyanın aktarılacağı disketin bulunduğu hedef (target) sürücüdür. Bu durumda COPY komutu şöyle daha anlaşılır şekle sokulabilir.
COPY Nereden, Neyi Nereye, Ne isimle
MS-DOS’daki pekçok komutu olduğu gibi COPY komutunu da etkin ve doğru kullanmanın yolu adresleme (pathname) işleminin doğru yapılmasına bağlıdır. Dosya veya dosya gruplarının bulunduğu sürücü, dizin ve altdizinlerin doğru tanımlanabilmesi bu olayı çok kolaylaştıracaktır. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz
COPY A:*.COM C: A sürücüsünde bulunan uzantısı COM olan tüm dosyaları C sürücüsüne kopyalar.
COPY A:MAAS.EXE C:MAAS A sürücüsünde bulunan MAAS.EXE adlı dosyayı C sürücüsünde bulunan MAAS dizinine kopyalar.
COPY A:MAAS.EXE C:ILCE.EXE A sürücüsünde bulunan MAAS.EXE adlı dosyayı C sürücüsüne ILCE.EXE olarak kopyalar.
COPY C:DOSA.EXE C:BAL C sürücüsünde bulunan A.EXE adlı dosyayı C sürücüsünde bulunan BAL dizinine kopyalar.
COPY ??.EXE A: Aktif dizinde bulunan iki karakterlik ve uzantısı EXE olan dosyaları A sürücüsüne kopyalar.
COPY *.* C:ALATA Aktif dizindeki bütün dosyaları C sürücüsündeki ALATA dizinine kopyalar.
COPY A:ARIBAL. C:ARI A sürücüsündeki ARI dizinindeki BAL altdizini içerisinde bulunan tüm dosyaları C sürücüsünde bulunan ARI dizinine kopyalar.
7.4.3.2. XCOPY
Bir dosya kopyalama komutu olup COPY’den farkı, varsa alt dizinlerle birlikte tüm dosya ve dizinleri kopyalar.Dış komuttur. Kullanımı.
XCOPY[sürücü1:][dizinadıdosyaadı[ [sürücü2:] [dizinadıdosyaadı][/s]
Sürücü1 ile dizinadı ve dosya adı parametreleri kopya edilmek istenen kaynak dosya veya dizini belirler. Sürücü2 ile dizinadı ve dosya adı parametreleri ise hedefi belirlemektedir. Eğer hedef parametreler yazılmazsa, XCOPY dosyaların çalışılan dizine kopya edilmek istendiğini anlayacaktır. dizinadıdosyaadı seçeneği seçilmezse, XCOPY, çalışılan dizindeki bütün dosyaları kopyalayacaktır. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz
XCOPY A: B: A sürücüsünde bulunan dosyalar B sürücüsündeki diskete kopyalanır.
XCOPY A: B:/s A sürücüsünde bulunan dosya ve dizinler B sürücüsündeki diskete kopyalanır.
XCOPY C:CALISMA A: C sürücüsünün CALISMA dizininde bulunan dosyalar A sürücüsündeki diskete kopyalanır.
XCOPY C:CALISMA A:/s C sürücüsünün CALISMA dizininde bulunan dosyalar ve alt dizinler A sürücüsündeki diskete kopyalanır.
XCOPY A:. C:ALATA A sürücüsündeki diskette bulunan tüm dosyalar C sürücüsünde bulunan ALATA isimli dizine kopyalanır.
XCOPY C: D: /s C isimli sabit diskin bir kopyasını, C’de olduğu şekliyle D isimli harddiske alır.
7.4.3.3. DISKCOPY
Disket kopyalama komutudur. Kaynak (source) sürücünün içindeki disketin içeriğini, olduğu şekliyle hedef (target) sürücüdeki formatlı veya formatsız bir diskete kopyalar. Dış komuttur. Genel yazılımı;
DISKCOPY [sürücü1:] [sürücü2]
1 ve 2 nolu sürücüler aynı olabilir. Eğer hedef disket formatlanmamış ise, DISKCOPY kopyalama işleminden önce disketi formatlar. Bu komutla sedece disket kopyalanır, harddisk kopyalanmaz. Ayrıca DISKCOPY komutu hedef diskette daha önce yer alan tüm dosyaları bozar. DISKCOPY komutu, formatları birbirine uyumlu olan 2 disket arasında kopyalama işlemini gerçekleştirir. Hedef disket yazma korumalı olmamalıdır.
DISKCOPY komutu işleme başladığında önce kaynak disketi ister ve bir tuşa basıncaya kadar bekler. Sonra disket içeriğini belleğe yükler ve hedef disketin takılmasını bildirir. Hedef disket takılıp bir tuşa basılınca bellekteki disket içeriği hedef diskete kopyalanır ve işlem biter. Eğer disket içeriği belleğe tam sığmazsa kaynak disket ikinci defa istenir ve kalan kısım belleğe yüklenir, sonra hedef disket ikinci defa istenerek işlem tamamlanır. Sonuçta aynı disketin bir kopyasının alınıp alınmayacağı ve kopyalama işlemine devam edilip edilmeyeceği sorulur. Verilecek olan evet (Y) veya hayır (N) cevabına göre disket kopyalama işlemi tekrarlanır veya sona erdirilir. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz.
DISKCOPY A: A: Tek sürücülü bir bilgisayarda bir disketten başka bir diskete kopyalama yapılmasını sağlar.
DISKCOPY A: B: Tek sürücülü veya çift sürücülü bir bilgisayarda bir disketten başka bir diskete kopyalama yapılmasını sağlar.
7.4.3.4. BACKUP
Bir ya da daha fazla dosyayı harddiskten disketlere yedeklemeye yarayan bir programdır. Daha çok bir harddiskin yedeğinin alınmasında ya da birden çok disket isteyen programların kopyalanmasında kullanılır. Disketlerin daha ekonomik olarak kullanılmasını sağlar. Dış komuttur. Kullanımı;
BACKUP sürücü1: [dizinadıdosyaadı] [sürücü2] [/s] [/m]
/s altdizinleri yedekler.
/m en son yedeklemeden sonra değiştirilen dosyaları yedekler.
Burada sürücü1:, yedeklenmek istenilen kaynak sürücü; sürücü2:, ise dosyaların yedekleneceği hedef sürücüdür.
Yedeklenecek dosyaların tamamı bir diskete sığmıyorsa, disket dolduktan sonra MS-DOS ikinci, vs. Disketin A sürücüsüne takılmasını ister. Yedekleme yapılan disketin ana dizininde önceden varolan dosyalar silinecektir. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz
BACKUP C:ALATA*.DAT A: C sürücüsünde bulunan ALATA dizinindeki uzantısı DAT olan tüm dosyaların yedeğini A sürücüsündeki diskete alır.
BACKUP C: A:/s C sürücüsündeki bütün dosyaların ve alt dizinlerin disketlere yedeğe alınmasını sağlar.
BACKUP A: B: A sürücüsünde bulunan tüm dosyaları B sürücüsünde bulunan diskete yedekler.
7.4.3.5. RESTORE
BACKUP ile yedeklenmiş dosyaları geri kopyalama komutudur. Dış komuttur. Genel yazılımı;
RESTORE sürücü1: [sürücü2:][dizinadıdosyaadı][/s]
/s Alt dizinleri de geri kopyalar.
Burada; sürücü1, daha önce yedeklenmiş dosyaların bulunduğu sürücüyü, sürücü2 ise yedeklerin geri kopyalanacağı sürücüdür. dizinadıdosyaadı, restore etmek istenilen dosya veya dosyaları belirtir. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz
RESTORE A: C:ALATA*.* Daha önce ALATA dizininden BACKUP’la alınan dosyaların tamamını sabit diskteki ALATA dizinine geri kopyalar.
RESTORE A: C: /s Daha önce sabit diskten /s parametresi ile yedeklenmiş dosyaların başka bir hard diske geri kopyalanmasını sağlar.
7.4.4. Dosya Silme Komutu (DEL)
Dosyaların silinmesi için kullanılan komut DEL komutudur. İç komuttur. Genel yazılımı;
DEL [sürücü:]dizinadıdosyaadı [/p]
/p Silme gerçekleştirilmeden önce kullanıcıya onaylaması sorulur.
Burada sürücü, silinecek olan dosyanın yer aldığı sürücüdür. Dizinadı silinecek dosyanın bulunduğu dizin adı, dosyaadı ise silinecek dosyanın adıdır.
DEL komutunun kullanımında joker karakterler kullanılabilir. Böylece silme işlemi çok kolaylaştırılır. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz
DEL A:*.* A sürücüsünün anadizinindeki tüm dosya ve dizinleri siler.
DEL A:MAAS.EXE A sürücüsünde bulunan MAAS.EXE dosyasını siler.
DEL A:*.EXE A sürücüsünün anadizinindeki ismi ne olursa olsun tüm EXE uzantılı dosyaları siler.
DEL A:MAAS.* A sürücüsünün anadizinindeki uzantısı ne olursa olsun MAAS isimli dosyaları siler.
DEL C:M*.* C sürücüsünün anadizinindeki uzantısı ne olursa olsun ismi M ile başlayan tüm dosyaları siler.
DEL C:?1996.DAT C sürücüsünün anadizinindeki isminin birinci harfi ne olursa olsun 2-5. karakterleri 1996 olan ve uzantısı DAT olan dosyaları siler.
DEL C:??.* C sürücüsünün anadizininde bulunan ismi iki karakterden oluşan uzantısı ne olursa olsun tüm dosyaları siler.
DEL C:*.?? C sürücüsünün anadizininde bulunan ismi ne olursa olsun uzantısı iki karakterden oluşan dosyaları siler.
DEL C:DOS*.* C sürücüsünün DOS dizininde bulunan tüm dosyaları siler.
DEL C:MAASMEMUR*.* C sürücüsünün MAAS dizinin içindeki MEMUR alt dizininde bulunan tüm dosyaları siler.
DEL C:DOS*.*/p C sürücüsünün DOS dizininde bulunan tüm dosyaları tek tek onaylatarak siler.
DEL . Aktif dizin içerisinde bulunan tüm dosyaları siler.
7.4. MS-DOS Komutları
DOS komutları içsel (internal) ve dışsal (external) olmak üzere ikiye ayrılırlar. İçsel komutlar bilgisayarın açılışı sırasında belleğe yüklenen komutlardır. Disk üzerinde ayrı program dosyaları halinde görünmezler. Dışsal komutlar ise bilgisayarın açılışı sırasında belleğe yüklenmeyen komutlardır. Bu komutlar disk üzerinde ayrı program dosyaları halinde bulunurlar. Disk üzerinde belirli dosya adları altında bulunan dışsal komutların dosya adı uzantıları COM, EXE veya BAT’tır.
Daha önce açıklandığı gibi bir programın işletilebilmesi için bilgisayarın belleğine yüklenmesi gerekir. İçsel komutlar bilgisayarın açılışı sırasında beleğe yüklenildikleri için bu komutlar DOS promptunun önüne yazılıp enter tuşuna basıldığında hemen işletilir. Dışsal komutların kullanım durumu ise içsel komutlardan farklıdır. Dışsal komutların belleğe yüklenmesi ile diğer programların belleğe yüklenmesi arasında hiçbir fark yoktur. DOS promptunun önüne dışsal komutlardan herhangi birinin adı yazılıp enter tuşuna basıldığında, MS-DOS belleğe yüklemek için adı yazılan dışsal komut dosyasını bulunulan sürücüdeki diskin bulunulan dizininde arar. Dışsal komut dosyası bulunamazsa işletilemez. Bu nedenle dışsal bir komutun kullanılabilmesi için o komutun dosyası, bulunulan dizinde bulunması gerekir.
DOS işletim sistemi altında çalışan bir bilgisayarı kullanabilmek için DOS komutlarının tamamının kullanımını ezbere bilmeye gerek yoktur. Bazı DOS komutlarının kullanıcı tarafından sık sık kullanılması gerekirken bazı komutlar bilgisayarın açılışı sırasında otomatik olarak sadece bir defa verilir. Bu ders notunun amacı, kullanıcıların sık kullanmaları gerekecek olan komutları öğrenmeleri ve DOS ile ilgili olarak karşılaştıkları sorunları araştırabilir duruma gelebilmelerini sağlamaktır.
MS-DOS komutları belli kurallar göre yazılmaktadır. Bu kitap içerisinde yer alan tüm komutların yazımında gözönünde tutulan genel özellikler aşağıda verilmiştir.
1. Komutlar büyük veya küçük harflerle girilebilir. Bilgisayar girilen komutu otomatik olarak büyük harfe çevirecektir.
2. Köşeli parantezler [ ] içerisinde verilen bilgiler isteğe bağlıdır. Bu bilgiler verilmezse de komut işletilecektir.
3. Virgül, noktalı virgül, iki nokta, backslash gibi karakterler aynen yazılmalıdır.
4. Komutlarda diğer seçenekler birbirinde boşlukla ayrılır.
7.4.1. Sabit Disk ve Disketleri Hazırlama Komutları
7.4.1.1. FDISK
Bu komut, hard diski kullanıma hazırlayan bir programdır. Bir hard diskin MS-DOS tarafından kullanılabilmesi için, FDISK ile düzenlenip formatlanması gerekir. Kullanımı klavyeden sadece FDISK yazılmasıyla gerçekleşir.
Hard diskin MS-DOS işletim sistemi için hazırlanmasında, DOS bölmesi adı altında bir bölme yaratılmalıdır. FDISK programı yardımıyla DOS bölmesi yaratılabilir. Eğer aşağıdakilerden herhangi birisi gerçekleştirilmek isteniyorsa, FDISK kullanılmalıdır. FDISK kullanımı hard diskte bulunan tüm dosyaların silinmesine yol açar. FDISK komutu ile aşağıdaki işlemler gerçekleştirilebilir.
1. Başlangıç DOS bölmesi yaratmak,
2. Genişletilmiş DOS bölmesi yaratmak,
3. Lojik DOS sürücüsü yaratmak,
4. Aktif bölme belirlemek,
5. Bir DOS bölmesini ya da sürücüyü silmek,
6. Bölme hakkında bilgi almak,
7. Başka bir hard diskin konfigürasyonunu tekrarlamak veya değiştirmek.
FDISK’in ana ve alt menüleri şöyledir.
1. Create DOS Partition or Logical DOS Drive
1. Create Primary DOS Partition
2. Create Extended DOS Partition
3. Create Logical DOS Drive(s) in the Extended DOS Partition
2. Set Active Partition
3. Delete Partition or Logical DOS Drive
1. Delete Primary DOS Partition
2. Delete Extended DOS Partition
3. Delete Logical DOS Drive(s) in the Extended DOS Partition
4. Delete Non-DOS Partition
4. Display Partition Information
MS-DOS’u sabit diskten başlatabilmek için her sabit diskin mutlaka başlangıç (birincil) DOS bölümü bulunmalıdır. Başlangıç DOS bölümü sabit diskin tamamını veya bir kısmını alabilir. Yani genişliği önemli değildir. Eğer sabit diskimizde genişletilmiş DOS bölümü içinde mantıksal sürücüler açmak veya non-DOS bölümler açmak istiyorsak, başlangıç DOS bölümü, sabit diskin tamamını kaplamayacak şekilde olmalıdır. Başlangıç DOS bölümünün yapısal özelliklerinden dolayı genişliği değiştirilemez. Yani daha önce sabit diskin 20 Mb kısmını başlangıç DOS bölümü olarak ayırmışsak, daha sonra bu 20 Mb alanı 10 Mb veya 30 Mb yapamayız. Eğer değişik genişlikte bir başlangıç DOS bölümü istiyorsak, sabit diskimizdeki bilgilerin yedeğini aldıktan sonra, başlangıç DOS bölümünü iptal ederek yenisini oluşturabiliriz.
Başlangıç DOS bölümü sabit diskin tamamını kaplamıyorsa, kalan kısım genişletilmiş DOS bölümü olarak oluşturulabilir ve genişletilmiş DOS bölümü içinde mantıksal sürücüler (D, E vs.) oluşturulabilir. Genişletilmiş DOS bölümünün kullanılabilmesi için en azından bir mantıksal sürücü olarak sabitlenmesi gerekir. Yalnız şunu unutmamak gerekir ki genişletilmiş DOS bölümü en fazla 23 mantıksal sürücü içerebilir. Oluşturulan bu mantıksal sürücüler, tıpkı fiziksel sürücüler gibi işlem görürler. Bu alanlara depolanan bilgi, fiziksel sabit diskteymiş gibi işlem görür. Örneğin, oluşturulan bir D mantıksal sürücüsüne istenilen bilgi depolanabilir. Gerektiğinde bir dizine ulaşmak yerine bir sürücüye ulaşmak daha kolay olacağından, mantıksal sürücülerle sabit diski düzenlemek bazı faydalar sağlayabilir.
Oluşturulan mantıksal sürücülerin bilgi depolamada kullanılabilmesi için formatlanmaları gerekir. Ayrıca FDISK ile yapılan bölümlemelerde sabit diskin tamamı başlangıç DOS bölümü olarak oluşturulmamış ise oluşturulan başlangıç DOS bölümü sistem dosyaları ve COMMAND.COM ile aktif hale getirilmelidir. Eğer başlangıç DOS bölümü aktif hale getirilmez ise bu alana bilgi depolanabilir fakat sistem sabit diskten açılamaz. Eğer non-DOS bölümü oluştururularak bu bölüme başka bir işletim sistemi yüklenmişse, bu işletim sistemiyle çalışabilmek için sistemin yüklendiği bölüm aktif hale getirilmelidir. Aynı anda sadece bir bölüm aktif olabilir. Sabit diskin bölümlerinden birisini aktif hale getirmek için ana menüden 2. bölüm (Set Active Partition) seçilir. Sonra ekrana tüm bölümlerin listesi gelir. Aktif hale getirmek istediğimiz bölümün numarasını yazarız ve ana menüye dönerek işlemi bitiririz.
Başlangıç DOS bölmesi oluşturmak için FDISK çalıştıktan sonra ekrana gelen menü içerisinden 1. Bölüm (Create DOS Partition or Logical DOS Drive) seçilir. Sonra ekranda görülen yeni menüden 1. Bölüm (Create Primary DOS Partition) seçilir. Bu durumda sabit diskin tamamının birincil DOS bölümü olarak kullanılmasının istenip istenilmediği sorulur. Evet (Y) cevabı verilirse sabit diskin tamamı birincil DOS bölümü yapılır. Sonra bilgisayar yeniden sistem disketi ile açılarak sürücüye FORMAT C:/s komutuyla format atılarak sabit disk kullanılır hale getirilir.
Eğer hayır (N) cevabı verilirse FDISK sabit diskin sedece bir kısmının birincil DOS bölümü olarak kullanılacağını varsayar ve birincil DOS bölümünün genişliğini kullanıcıya sorar. Mb veya % cinsinden miktar verildikten sonra genişletilmiş DOS bölümü oluşturulur. Sonra yine birincil DOS bölümünde olduğu gibi formatlanarak kullanışa hazır hale getirilir.
Yine FDISK ile sabit disk üzerinde önceden oluşturulmuş olan bir bölümü veya mantıksal bir sürücüyü iptal etmek için şu yol takip edilir. Fakat bu durumda o bölümde bulunan tüm veriler kaybedilir. Bu işlemi yapmak için de ana menüden 3. bölüm (Delete Partition or Logical DOS Drive) seçilir. Sonraki menüden de eğer birincil DOS bölümü silinmek isteniyorsa 1. şıkkı, genişletilmiş DOS bölümü silinmek isteniyorsa 2. bölümü, genişletilmiş DOS bölümünden mantıksal bir sürücü silmek istiyorsak 3. bölümü, non-DOS bölümü silmek istiyorsak 4. bölümü seçeriz. Onaylama işleminden sonra istenilen bölüm iptal edilecektir.
7.4.1.2. FORMAT
Disk veya disketler ilk alındıklarında üzerlerinde iz ve bölümler oluşturulmamıştır. Yani formatsızdırlar. Onları kullanıma hazır hale getirmek için üzerlerine izler açmak gerekir. Bu olayı da DOS içerisinde bulunan ve bir dış komut olan FORMAT.COM ile yapabiliriz.
FORMAT.COM, istenen sürücü içerisindeki disk veya disketi formatlayarak MS-DOS dosyalarını kabul edebilecek şekilde düzenler. FORMAT komutu, bir disk üzerinde dosya listesi ve dosyaları yerleştirmek için şablonlar yapar. Format ayrıca, her diske sadece o diske ait bir seri numarası verir. Tüm yeni disk ve disketler, kullanmadan önce bu komut ile formatlanmalıdır. Formatlama işlemi disk üzerinde daha önceden bulunan bilgileri siler. Komutun genel yazılımı;
FORMAT sürücü : [/v:disk etiketi][/f:disket kapasitesi][/s][u]
/u Disket üzerindeki bilgiler kurtarılamayacak şekilde silinir.
/v Diskete bir etiket verilmesini sağlar.
/s Yeni formatlanan diske işletim sistemi dosyalarını kopyalar.
/f Disketin formatlama büyüklüğünü belirler. 720 veya 1.44 gibi.
Bir Sabit Diskin formatlanması ise disket formatlama işleminden farklıdır. Bir sabit disk önceden formatlanmışsa ya da FDISK ile bölümlenmiş ise formatlama yapılabilir. Bir hard diski formatlarken MS-DOS formatlanacak diskin etiketini sorar. Etiket ismi onaylandıktan sonra formatlama işlemi başlar, aksi halde devam etmez. Etiket ismi onaylanırsa bilgisayar diskteki tüm bilgilerin kaybolacağını ve bu durumda formata devam edip etmeyeceğini sorar. Evet cevabı verildikten sonra formatlama işlemi başlar. Sonunda ekrana toplam disk alanı, arızalı disk alanı ve işletim sistemi tarafından kullanılan toplam yeri bildirir ve işlemi bitirir.
Bir disketin formatlanması şöyledir. Klavyeden disketin yapısına ve isetenilen özelliklere göre FORMAT A: komutu verildikten sonra bilgisayar A sürücüsüne bir disket takılması ve enter tuşuna basılması için uyarır. Sonra formatlama işlemi başlar. Bu sırada ekrana disketin yüzde kaçının kopyalandığına dair sürekli bilgi yazar. Formatlama bittikten sonra formatın tamamlandığını bildirir ve aynı sabit disk formatında olduğu gibi disketin kapasitesi hakkında bilgiler vererek işlemi bitirir.
7.4.1.3. LABEL
Disk etiketi yaratma komutudur. Bir disk üzerinde etiket yaratır, değiştirir veya bu etiketi siler. Bir dış komuttur. Komutun genel yazılımı;
LABEL [sürücü:] [disk etiketi]
Komut, parametresiz olarak kullanıldığında aktif sürücü için geçerlidir. Sürücü adı belirtildiğinde, adı belirtilen sürücü için işlem yapılır. Disk etiketi en fazla 11 karakter uzunluğunda olabilir. Dosya isimlerinde kullanılan tüm karakterler bu amaç için kullanılabilir. Disk etiketi hemen komutun peşinden yazılabileceği gibi ayrıca sordurulabilir. Bu durumda ekrana disk veya disketin seri numarası, disk etiketi ve verilebilecek yeni etiketi soran bir menü gelir. İstenilen isim yazılır ve entere basılır. Eğer etiket ismi silinecekse enter tuşuna basılır. Bu durumda “varolan disk etiketi silinecek mi ?” uyarısı gelir. Evet (Y) veya hayır (N) cevabından sonra gereken işlem yapılır ve işlem biter.
7.4.2. Dizinlerle İlgili Komutlar
7.4.2.1. DIR
Bilgisayarla işlem yapılırken en fazla kullanılan dosya ve dizin listesi gösterme komutudur. Komutun yazılımı;
DIR [sürücü][dizinadıdosyaadı][/p][/w][/s][/a]
/p Listelenecek dosyaları sayfa sayfa listeler.
/w Dosya isimlerini ekrana 5 sütun halinde listeler.
/s Bulunulan dizindeki ve alt dizindeki dosyaları listeler.
DIR komutu joker karakterlerle de kullanılabilir. Tek başına yazılan DIR komutu aktif dizin içerisindeki dosyaların listelenmesini sağlar. Bu listede dosya isim ve uzantıları, uzunlukları, kayıt tarihi ve kayıt zaman bilgileri ekranda listelenir. DIR komutu ayrıca, sürücünün kodunu ve seri numarasını da listede verir. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz.
DIR A: A sürücüsünün anadizinindeki tüm dosya ve dizinleri gösterir.
DIR A:*.EXE A sürücüsünün anadizinindeki ismi ne olursa olsun tüm EXE uzantılı dosyaları gösterir.
DIR A:MAAS.* A sürücüsünün anadizinindeki uzantısı ne olursa olsun MAAS isimli dosyaları gösterir
DIR C:M*.* C sürücüsünün anadizinindeki uzantısı ne olursa olsun ismi M ile başlayan tüm dosyaları gösterir.
DIR C:?1996.DAT C sürücüsünün anadizinindeki isminin birinci harfi ne olursa olsun 2-5. karakterleri 1996 olan ve uzantısı DAT olan dosyaları gösterir.
DIR C:??.* C sürücüsünün anadizininde bulunan ismi iki karakterden oluşan uzantısı ne olursa olsun tüm dosyaları gösterir.
DIR C:*.?? C sürücüsünün anadizininde bulunan ismi ne olursa olsun uzantısı iki karakterden oluşan dosyaları gösterir.
DIR C:DOS*.* C sürücüsünün DOS dizininde bulunan tüm dosyaları gösterir.
DIR C:MAASMEMUR*.* C sürücüsünün MAAS dizinin içindeki MEMUR alt dizininde bulunan tüm dosyaları gösterir.
DIR C:DOS*.*/p C sürücüsünün DOS dizininde bulunan tüm dosyaları sayfa sayfa gösterir.
DIR C:DOS*.*/w C sürücüsünün DOS dizininde bulunan tüm dosyaları bir sayfada beş sütun halinde gösterir.
DIR C:DOS*.*/p/w C sürücüsünün DOS dizininde bulunan tüm dosyaları beş sütun halinde sayfa sayfa gösterir.
DIR C:/s C sürücüsünün ana ve alt dizinlerinde bulunan tüm dosyaları gösterir.
DIR, Aktif dizin içerisinde bulunan gizli dosyalar dahil tüm dosyaları gösterir.
DIR/a Aktif dizin içerisinde bulunan gizli dosyalar dahil tüm dosyaları gösterir.
7.4.2.2. TREE
Dizin ve altdizin listelerini görüntüleme komutudur. Çalışılan ya da tanımlanan başka bir sürücüdeki dizin ve altdizinlrinin her birinin adlarını şematik olarak ekranda gösterir. İstenirse dizin ve dizin içindeki dosya adlarının listesini de sunar. Bir dış komuttur. Genel yazılımı;
TREE [sürücü][dizinadıdosyaadı][/f]
/f Her dizindeki dosyaların isimlerinin de görüntülenmesini sağlar.
TREE komutunun örnekleriyle kullanımı şöyledir.
TREE C: C sürücüsünde bulunan dizinleri ve altdizinleri gösterir.
TREE Aktif sürücüde bulunan dizinleri ve altdizinleri gösterir.
TREE C:/f C sürücüsünde bulunan dizinleri, içindeki dosyalarla birlikte gösterir.
TREEDOS/f DOS dizin içerisinde bulunan alt dizinleri ve dosyaları gösterir.
7.4.2.3. MD (Make Directory)
Dizin oluşturma komutudur. Verilen isimde yeni bir dizin oluşturulur. Bir içi komuttur. Genel yazılımı;
MD [sürücü:] dizinadı
Burada sürücü, dizin açılmak istenen disk veya disketin bulunduğu sürücüdür. Dizin adından önce veya boşluk işareti verilmelidir. Örnekleriyle bu komutu şöyle açıklayabiliriz.
MD ALATA Aktif dizinde ALATA adında dizin açılır.
MD C:ALATA C sürücüsünde ALATA adında dizin açılır.
MD C:ALATABILGI C sürücüsündeki ALATA dizini içerisine BILGI alt dizini açılır.
Bir dizin içerisinde aynı isimde iki dizin oluşturulamaz. Aynı şekilde bir dizin ismi ile herhangi bir dosya ismi aynı isim olamaz.
7.4.2.4. CD (Change Directory)
Dizin değiştirme komutudur. Bir dizinden başka bir dizine geçmeyi ve çalışılan dizin adını görüntülemeyi sağlar. Bir iç komuttur. Genel yazılımı;
CD [sürücü:] dizinadı
Burada sürücü, içerisine girilmek istenen dizinin bulunduğu disk veya disketin bulunduğu sürücüdür. Örnekleriyle bu komutu şöyle açıklayabiliriz.
CD ALATA Aktif dizinde ALATA adında dizine girilir.
CD C:ALATA C sürücüsünde ALATA adında dizine girilir.
CD C:ALATABILGI Ana dizinden C sürücüsündeki ALATA dizini içerisindeki BILGI alt dizinine girilir.
CD.. Bulunulan dizinden bir üst dizine geçilir.
CD Bulunulan dizinden ana dizine geçilir.
7.4.2.5. RD (Remove Directory)
Dizin adı silme komutudur. Bir dizinin adını disk veya disketten silmeye yarar. İç komuttur. Kullanımı;
RD [sürücü:]dizinadı
Burada sürücü, silinecek dizinin bulunduğu disk veya disketin bulunduğu sürücüdür. Örnekleriyle bu komutu şöyle açıklayabiliriz.
RD ALATA Aktif dizinde ALATA adında dizini siler.
RD C:ALATA C sürücüsünde ALATA adında dizini siler.
RD C:ALATABILGI C sürücüsündeki ALATA dizini içerisindeki BILGI alt dizinini siler.
Bu komut, içinde dosya veya altdizin bulunmayan dizinlerin adını siler. Dizinin içinde, sadece “.” ve “..” karakterleri varsa, o dizin içinde herhangi bir dosya veya altdizin yok demektir. Buna rağmen, bazı dizinler silinmek istendiğinde dizin silinmez. Bu durumda ya dizin yapısında bir bozukluk vardır ya da dizinde gizli dosya vardır. Gizli dosyaları açığa çıkarıp sildikten sonra, dizinin kendisi silinebilir. Ayrıca bir dizin içerisinde iken o dizini silinemez. Önce CD.. komutu ile dizin içerisinden çıkılır. Sonra RD komutu kullanılarak istenilen dizin silinebilir.
7.4.2.6. PATH
Arama yolu ayarlama komutudur. Özellikle bir dosyada çalışırken, MS-DOS dış komutlarına ulaşarak, onların da kolaylıkla kulanılabilmesini sağlar. İç komuttur. Genel yazılımı;
PATH [sürücü:][yol];[sürücü:][yol]...
Burada sürücü ve yol, ulaşılmak istenen dosyaların bulunduğu sürücü ve yol (dizin ve dosya adı) isimleridir. İki dizinin birbirinden ayrılmasında noktalı virgül (;) kullanılır.
Bu komut arama yolunun maksimum uzunluğu 127 karakterdir. PATH komutu, MS-DOS’a programların hangi dizinlerden aranması gerektiğini söyler. COM, EXE ve BAT uzantılı dosyaları; üzerinde çalışılan dizinin aradıktan sonra, yol ayarlanmış dizinlerde de arayarak bu tür dosyalara ulaşmayı sağlar. Örnekleriyle bu komutu şöyle açıklayabiliriz
PATH Anadizini arama yolu yapar.
PATH Hangi dizinlere arama yolu tanımlandığını gösterir.
PATH; Tanımlanmış olan arama yolu geçersiz olur.
PATH C:DOS;C:MAAS DOS ve MAAS dizinlerine arama yolu tanımlar.
7.4.3. Yedekleme Komutları
7.4.3.1. COPY
Dosya kopyalama komutudur. Gizli dosyalar dışında bir ya da daha fazla dosyayı başka bir yere kopyalar. İç komuttur. Genel yazılımı;
COPY [sürücü1:]dizinadıdosyaadı1 [sürücü2:]dizinadıdosyaadı2
Burada sürücü1, kopyası alınacak dosyanın bulunduğu kaynak (source) sürücü, sürücü2 ise kopyanın aktarılacağı disketin bulunduğu hedef (target) sürücüdür. Bu durumda COPY komutu şöyle daha anlaşılır şekle sokulabilir.
COPY Nereden, Neyi Nereye, Ne isimle
MS-DOS’daki pekçok komutu olduğu gibi COPY komutunu da etkin ve doğru kullanmanın yolu adresleme (pathname) işleminin doğru yapılmasına bağlıdır. Dosya veya dosya gruplarının bulunduğu sürücü, dizin ve altdizinlerin doğru tanımlanabilmesi bu olayı çok kolaylaştıracaktır. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz
COPY A:*.COM C: A sürücüsünde bulunan uzantısı COM olan tüm dosyaları C sürücüsüne kopyalar.
COPY A:MAAS.EXE C:MAAS A sürücüsünde bulunan MAAS.EXE adlı dosyayı C sürücüsünde bulunan MAAS dizinine kopyalar.
COPY A:MAAS.EXE C:ILCE.EXE A sürücüsünde bulunan MAAS.EXE adlı dosyayı C sürücüsüne ILCE.EXE olarak kopyalar.
COPY C:DOSA.EXE C:BAL C sürücüsünde bulunan A.EXE adlı dosyayı C sürücüsünde bulunan BAL dizinine kopyalar.
COPY ??.EXE A: Aktif dizinde bulunan iki karakterlik ve uzantısı EXE olan dosyaları A sürücüsüne kopyalar.
COPY *.* C:ALATA Aktif dizindeki bütün dosyaları C sürücüsündeki ALATA dizinine kopyalar.
COPY A:ARIBAL. C:ARI A sürücüsündeki ARI dizinindeki BAL altdizini içerisinde bulunan tüm dosyaları C sürücüsünde bulunan ARI dizinine kopyalar.
7.4.3.2. XCOPY
Bir dosya kopyalama komutu olup COPY’den farkı, varsa alt dizinlerle birlikte tüm dosya ve dizinleri kopyalar.Dış komuttur. Kullanımı.
XCOPY[sürücü1:][dizinadıdosyaadı[ [sürücü2:] [dizinadıdosyaadı][/s]
Sürücü1 ile dizinadı ve dosya adı parametreleri kopya edilmek istenen kaynak dosya veya dizini belirler. Sürücü2 ile dizinadı ve dosya adı parametreleri ise hedefi belirlemektedir. Eğer hedef parametreler yazılmazsa, XCOPY dosyaların çalışılan dizine kopya edilmek istendiğini anlayacaktır. dizinadıdosyaadı seçeneği seçilmezse, XCOPY, çalışılan dizindeki bütün dosyaları kopyalayacaktır. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz
XCOPY A: B: A sürücüsünde bulunan dosyalar B sürücüsündeki diskete kopyalanır.
XCOPY A: B:/s A sürücüsünde bulunan dosya ve dizinler B sürücüsündeki diskete kopyalanır.
XCOPY C:CALISMA A: C sürücüsünün CALISMA dizininde bulunan dosyalar A sürücüsündeki diskete kopyalanır.
XCOPY C:CALISMA A:/s C sürücüsünün CALISMA dizininde bulunan dosyalar ve alt dizinler A sürücüsündeki diskete kopyalanır.
XCOPY A:. C:ALATA A sürücüsündeki diskette bulunan tüm dosyalar C sürücüsünde bulunan ALATA isimli dizine kopyalanır.
XCOPY C: D: /s C isimli sabit diskin bir kopyasını, C’de olduğu şekliyle D isimli harddiske alır.
7.4.3.3. DISKCOPY
Disket kopyalama komutudur. Kaynak (source) sürücünün içindeki disketin içeriğini, olduğu şekliyle hedef (target) sürücüdeki formatlı veya formatsız bir diskete kopyalar. Dış komuttur. Genel yazılımı;
DISKCOPY [sürücü1:] [sürücü2]
1 ve 2 nolu sürücüler aynı olabilir. Eğer hedef disket formatlanmamış ise, DISKCOPY kopyalama işleminden önce disketi formatlar. Bu komutla sedece disket kopyalanır, harddisk kopyalanmaz. Ayrıca DISKCOPY komutu hedef diskette daha önce yer alan tüm dosyaları bozar. DISKCOPY komutu, formatları birbirine uyumlu olan 2 disket arasında kopyalama işlemini gerçekleştirir. Hedef disket yazma korumalı olmamalıdır.
DISKCOPY komutu işleme başladığında önce kaynak disketi ister ve bir tuşa basıncaya kadar bekler. Sonra disket içeriğini belleğe yükler ve hedef disketin takılmasını bildirir. Hedef disket takılıp bir tuşa basılınca bellekteki disket içeriği hedef diskete kopyalanır ve işlem biter. Eğer disket içeriği belleğe tam sığmazsa kaynak disket ikinci defa istenir ve kalan kısım belleğe yüklenir, sonra hedef disket ikinci defa istenerek işlem tamamlanır. Sonuçta aynı disketin bir kopyasının alınıp alınmayacağı ve kopyalama işlemine devam edilip edilmeyeceği sorulur. Verilecek olan evet (Y) veya hayır (N) cevabına göre disket kopyalama işlemi tekrarlanır veya sona erdirilir. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz.
DISKCOPY A: A: Tek sürücülü bir bilgisayarda bir disketten başka bir diskete kopyalama yapılmasını sağlar.
DISKCOPY A: B: Tek sürücülü veya çift sürücülü bir bilgisayarda bir disketten başka bir diskete kopyalama yapılmasını sağlar.
7.4.3.4. BACKUP
Bir ya da daha fazla dosyayı harddiskten disketlere yedeklemeye yarayan bir programdır. Daha çok bir harddiskin yedeğinin alınmasında ya da birden çok disket isteyen programların kopyalanmasında kullanılır. Disketlerin daha ekonomik olarak kullanılmasını sağlar. Dış komuttur. Kullanımı;
BACKUP sürücü1: [dizinadıdosyaadı] [sürücü2] [/s] [/m]
/s altdizinleri yedekler.
/m en son yedeklemeden sonra değiştirilen dosyaları yedekler.
Burada sürücü1:, yedeklenmek istenilen kaynak sürücü; sürücü2:, ise dosyaların yedekleneceği hedef sürücüdür.
Yedeklenecek dosyaların tamamı bir diskete sığmıyorsa, disket dolduktan sonra MS-DOS ikinci, vs. Disketin A sürücüsüne takılmasını ister. Yedekleme yapılan disketin ana dizininde önceden varolan dosyalar silinecektir. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz
BACKUP C:ALATA*.DAT A: C sürücüsünde bulunan ALATA dizinindeki uzantısı DAT olan tüm dosyaların yedeğini A sürücüsündeki diskete alır.
BACKUP C: A:/s C sürücüsündeki bütün dosyaların ve alt dizinlerin disketlere yedeğe alınmasını sağlar.
BACKUP A: B: A sürücüsünde bulunan tüm dosyaları B sürücüsünde bulunan diskete yedekler.
7.4.3.5. RESTORE
BACKUP ile yedeklenmiş dosyaları geri kopyalama komutudur. Dış komuttur. Genel yazılımı;
RESTORE sürücü1: [sürücü2:][dizinadıdosyaadı][/s]
/s Alt dizinleri de geri kopyalar.
Burada; sürücü1, daha önce yedeklenmiş dosyaların bulunduğu sürücüyü, sürücü2 ise yedeklerin geri kopyalanacağı sürücüdür. dizinadıdosyaadı, restore etmek istenilen dosya veya dosyaları belirtir. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz
RESTORE A: C:ALATA*.* Daha önce ALATA dizininden BACKUP’la alınan dosyaların tamamını sabit diskteki ALATA dizinine geri kopyalar.
RESTORE A: C: /s Daha önce sabit diskten /s parametresi ile yedeklenmiş dosyaların başka bir hard diske geri kopyalanmasını sağlar.
7.4.4. Dosya Silme Komutu (DEL)
Dosyaların silinmesi için kullanılan komut DEL komutudur. İç komuttur. Genel yazılımı;
DEL [sürücü:]dizinadıdosyaadı [/p]
/p Silme gerçekleştirilmeden önce kullanıcıya onaylaması sorulur.
Burada sürücü, silinecek olan dosyanın yer aldığı sürücüdür. Dizinadı silinecek dosyanın bulunduğu dizin adı, dosyaadı ise silinecek dosyanın adıdır.
DEL komutunun kullanımında joker karakterler kullanılabilir. Böylece silme işlemi çok kolaylaştırılır. Bu konuyu örnekleriyle aşağıdaki gibi açıklayabiliriz
DEL A:*.* A sürücüsünün anadizinindeki tüm dosya ve dizinleri siler.
DEL A:MAAS.EXE A sürücüsünde bulunan MAAS.EXE dosyasını siler.
DEL A:*.EXE A sürücüsünün anadizinindeki ismi ne olursa olsun tüm EXE uzantılı dosyaları siler.
DEL A:MAAS.* A sürücüsünün anadizinindeki uzantısı ne olursa olsun MAAS isimli dosyaları siler.
DEL C:M*.* C sürücüsünün anadizinindeki uzantısı ne olursa olsun ismi M ile başlayan tüm dosyaları siler.
DEL C:?1996.DAT C sürücüsünün anadizinindeki isminin birinci harfi ne olursa olsun 2-5. karakterleri 1996 olan ve uzantısı DAT olan dosyaları siler.
DEL C:??.* C sürücüsünün anadizininde bulunan ismi iki karakterden oluşan uzantısı ne olursa olsun tüm dosyaları siler.
DEL C:*.?? C sürücüsünün anadizininde bulunan ismi ne olursa olsun uzantısı iki karakterden oluşan dosyaları siler.
DEL C:DOS*.* C sürücüsünün DOS dizininde bulunan tüm dosyaları siler.
DEL C:MAASMEMUR*.* C sürücüsünün MAAS dizinin içindeki MEMUR alt dizininde bulunan tüm dosyaları siler.
DEL C:DOS*.*/p C sürücüsünün DOS dizininde bulunan tüm dosyaları tek tek onaylatarak siler.
DEL . Aktif dizin içerisinde bulunan tüm dosyaları siler.
Bilgisayara Giriş ve MS-DOS
Başlarken...
Bilgi Çağı olarak gittikçe daha yoğun bir şekilde isimlendirilen günümüz dünyasında hızlı teknolojik gelişmeler yaşanmakta olup bu gelişmenin içerisinde en önemli yeri bilgisayarlar tutmaktadır. Her geçen gün hayatımıza gittikçe yer eden bilgisayar, artık eğitimin, adliyenin, mimarlığın kısacası tüm birimlerin vazgeçilmez bir unsuru olmuştur. Özellikle yayıncılıkta ve araştırmada gittikçe bir sektör halini almakta ve olmazsa olmaz durumunda bulunmaktadır. Günlerce sürebilecek istatistiki hesapların veya mizanpajın dakikalara hatta saniyelere sığdırılması bilgisayar olgusunun önemini artırmıştır.
1980’li yıllarda erişilmez bir şey olarak gördüğümüz bilgisayar, aradan geçen bu kadar kısa bir zaman süreci içerisinde çocuklarımızın bir eğlencesi haline gelmiştir. Oyun programlarının yaygın bir şekilde kullanılması sonucunda klavye hakimiyeti artmış, bilgisayar kullanımı daha da basitleşmiştir.
Bir zamanlar işe giriş aşamasında daktilo kullanmayı veya bir lisanı bilmek aranan şartlardan iken günümüzde bilgisayar kullanımını bilmek temel isteklerden biri olmuştur. Hele etkin bir programlama dili bilip kullanıcı programları yaparak yazılım dünyasına atılmak yeni bir sektör olan bilgisayar dünyasında bilginin önemini daha da artırmıştır.
1. Giriş
Bilgisayar, sayısal, sözel veya bunların karışımı biçimindeki çok sayıdaki veri ya da bilgiyi saklamak ve değişik amaçlarla kısa sürede işleyerek daha kullanışlı sonuçlar elde etmek için kullanılan komple bir elektronik sistemdir. Bu sebepten bilgisayarlar ham bilgileri girdi olarak kullanarak değişik işlemlerden sonra kullanıcının isteğine uygun biçimde sonuçlar üretebilmektedir. Bu sebeplerden dolayı bilgisayarlarda hız, güvenilirlik, bellek ve programlanabilme özellikleri bulunmaktadır.
Bilgisayarların piyasada tanımlandığı ilk kriter olan hızı en önemli özelliğidir. Bilgisarların işlemleri yapma süreleri milisaniye ya da nanosaniye cinsinden ölçülür. Elle yapıldığında aylarca hatta yıllarca sürebilecek hesaplar, bilgisayarda birkaç dakika ya da saniye içerisinde yapılabilmektedir. Günümüzde bilgisayarların hızları mikroişlemcinin tipine bağlı olarak 25 MHz ile 200 MHz arasında değişmektedir.
Bilgisayarlar yüksek hızla işledikleri bilgileri, aynı şekilde yüksek bir güvenlikle hatasız olarak sonuçlandırırlar. Bilgisayarlarla yapılan bir işlemdeki herhangi bir hata, bilgisayarın kendisinden olmayıp, programlama veya veri iletiminden kaynaklanabilir.
Bilgisayarda hız olayından sonra en sıkça aranan özellik bellektir. Zira bellek programların çalışabileceği ortam büyüklüğünü veya çalışabilecek olan programın büyüklüğünü belirler. Ana bellek ve yan bellek olarak ikiye ayrılır. Önceleri 1 Mb olan ana bellek günümüzde programcılık ve bilgisayar teknolojisinin gelişmesine paralel olarak 32 Mb’ a kadar çıkmaktadır. Tabiiki her hafıza artışı da beraberinde büyük kolaylıklar getirdiği gibi büyük maddi yük de getirmektedir.
Bütün bu özellikler bilgisayarın olduğu her yerde aynı olmasına karşın programlanabilme özelliği bilgisayarı kullanıcı nezdinde cazip hale getirmektedir. Zira bilgisayarda çalışacak olan her bir bireyin farklı, karışık veya özel isteklerine cevap verebilen belli bir program yoktur. Fakat genelin ortak olduğu sorunları halledebilen ve yaygın olarak kullanılan MS-DOS, Word, Excell ve Windows gibi programlar bulunmaktadır. Ayrıca programcılık eğitimi almış olan kişiler bu hazır paket programların dışına çıkarak kendilerine daha özgür ortamlar oluşturabilirler, program konusunda ikinci kişi ve kuruluşlara gerek duymayabilirler. İşte bütün bu paket ve kullanıcı programlarının yapılmasına bilgisayarın programlanabilme özelliği tanımaktadır. Aksi halde bilgisayarlar her çalışmasında sadece kendilerine önceden verilmiş olan işlemi tekrar edeceklerdi Örneğin sadece 2 ile 2’yi toplayarak 4 sonucunu vereceklerdi. Programlama tekniği sonucu şimdi A ile B ‘yi toplamakta ve sonucu C olarak vermektedir. Burada A, B ve C herbir kullanıcıya göre değişen herhangi bir sayısal veya alfasayısalı ifade etmektedir.
Bu özellikleri dolayısıyla bilgisayar teknolojisi ve programcılık günümüz insanının hayatında çok önemli yer tutmakta olup artık gelecekte pekçok işin bilgisayar yönetiminde olan robotlar tarafından yapılması sağlanmaktadır. Kısacası önümüzdeki yıllar bilgisayarı kullanmasını bilenlerin yılları olacaktır.
2. Tanımlar
Her sistemin kendine göre kuralları ve bir dili vardır. Bilgisayar sektöründe de bu olay çok yaygındır. Hatta bilgisayar dünyasında bulunan iki kişi sizin yanınızda konuştuğunda sanki yabancı dil konuşuluyormuş gibi anlarsınız. Bu olay bilgisayar konusunda pekçok teknik terimin olduğundan ve gelişimini bizim dışımızda batı ülkelerinde yaşadığından dolayıdır. Her ne kadar türkçemize kazandırılmaya çalışılsa da teknik terimleri kendi dilinde bilmenin de pek çok yararı vardır. Bu sebeple bu terimlerin tanımını bilmek kaçınılmazdır.
Bilgisayar (Computer) : Sayısal, sözel ya veya bunların karışımı biçimindeki çok sayıda veri ya da bilgiyi saklamak ve değişik amaçlarla kısa sürede işleyerek daha kullanışlı sonuçlar elde etmek için kullanılan komple bir elektronik sistemidir.
Donanım (Hardware) : En kısa tanımıyla bilgisayarımızın görünen cansız kısmıdır. Yani çalıştırılmadığı durumlarda gözle görülen mekanik aksamıdır.
Bellek : Bilgisayarda işlem görecek komut veya programların ve bu program tarafından kullanılan her türlü bilginin, kullanılmak üzere özel bir yapıda (ikili kodda) saklandığı birimdir.
Yazılım (Software) : Tamamen mekanik aksamdan oluşan donanım kısmına canlılık veren, gerektiğinde değiştirilerek koşullara uyarlanabilen tüm programların oluşturduğu kesimdir.
Veri (Data) : İşlendiğinde kullanıcı için anlam taşıyan, bir bilgi yada sonuç elde edilebilen “ham bilgi”dir. Bu bilgiler bir gözlem veya faaliyet sonucu ortaya çıkabilir.
Bilgi (Information) : İşlenmiş ve kullanıma hazır veri olarak tanımlanabilir. Belirli bir amacı, maliyeti ve değerinin olması yanında güvenilir ve doğru olması, önemli özellikleridir.
Bilgi İşlem (Information Processing) : Verilerin işlenmesi ve elde edilen bilgilerin istenildiği anda erişilebilecek kayıtlar biçiminde saklanmasını ve kullanıcının gerektikçe bu kayıtlara başvurarak bilgi almasını sağlayan kullanım türüdür. Kısacası veriden gerekli bilgileri türetme faaliyetleridir.
Bilgi İşlem Aşamaları : Veri veya bilgilerden yararlanmada, bilgilerin toplanması, işlenmesi ve sonuçların elde edilmesi olmak üzere üç farklı aşamalardır.
3.Bilgisayarda Çalışma Emniyeti
Bilgisayarların uzun süre güvenle kullanımını sağlayabilmek için aşağıdaki önemli uyarılar daima göz önünde tutulmalıdır.
1. Bilgisayar açıkken klavye, mouse, yazıcı, modem vb. gibi çevre birimleri takılıp çıkarılmamalıdır. Aksi durumlarda bilgisayara veya çevre birimlerine, değerli yongalara zarar gelebileceği gibi beklenmedik elektrik yükleme tehlikesi de ortaya çıkabilir.
2. Bilgisayar kapatıldıktan sonra tekrar açmadan önce en az 15 saniye beklenmelidir. Güç kaynağına kendisini tekrar set etme fırsatı verilmezse RAM yongalarında ve diğer parçalarda kullanılan binlerce küçük kondansatör zarar görebilir.
3. Bilgisayarın fişi bilgisayara ya da elektrik prizine takılırken, bilgisayar güç düğmesi kapalı olmalıdır. Eğer düğme açıksa, fiş takılırken bilgisayar çok kısa sürelerde birkaç kez açılıp kapanabilir.
4. Bilgisayar kasası zorunlu olmadıkça açılmamalıdır.
5. Mümkünse yerde halı olmayan bir odada çalışılmalıdır. Çünkü statik elektrik açık bir bilgisayara ciddi bir tehdittir. Halı olan bir odada çalışılmak zorunda kalındığında , bilgisayarı açmadan önce kullnıcı , metalden yapılmış bir dolap, kitaplık vb. gibi bir cisme dokunarak üstündeki statik elektrik yükünü boşaltmalıdır.
6. Bilgisayarda çalışma tamamlandıktan sonra, bilgisayarın toz vb. gibi dış etkilere karşı korunması için üzeri bir toz örtü ile örtülmelidir.
7. Özellikle harddiskli bilgisayarlarda, harddisk çalışırken bilgisayar kasası yerinden oynatılmamalıdır. Aksi takdirde harddiskte ve okuma/yazma kafasında beklenmedik ciddi arızalar doğabilir.
8. Disket sürücülerin ışığı yanık durumda iken, yani okuma/yazma kafası çalışırken sürücüye disket takılıp çıkarılmamalıdır.
9. Bilgisayarınıza yeni bir birim eklerken hiçbir kablonun ucunu zorlamayın. Bir konnektör bir yere girmiyorsa demekki yanlış bir şey yapıyorsunuz. Zorlamayla konnektörü bozabilirsiniz.
10. Bilgisayarın sistem birimini içeren kasa duvara çok yakın olmamalı, dolap vb. gibi kapalı yerde bulunmamalıdır. Çünkü bilgisayarın havalandırma sistemi için hava akımı çok önemlidir.
11. Bilgisayarınızı pencerenizin önüne, fazla güneş ışığına maruz kalacak yerlere kurmayın. Güneş ışığı bilgisayarı ısıttığı gibi ekranın görünmesini de güçleştirir. Tabii çok sıcak yerler de bilgisayar için zararlıdır.
12. Bilgisayarın arkasından sarkan kabloların güvencede olması gerekmektedir.
13. Her türlü elektrik bağlantısı için topraklı priz kullanın.
14. Zorunluluk olmadıkça programdan çıkmadan bilgisayarınızı kapatmayınız. Aksi halde verilerinizi kaybedebilir veya çalışma programınızı bozabilirsiniz.
4 Bilgisayar Birimleri
Bilgisayarda kullanılan harf, rakam ve işaretlerin tümüne “karakter” adı verilir. Herbir karakter bilgisayar dilinde ikili sisteme göre oluşturulmuş 0 ve 1’ lerden oluşan kodlarla ifade edilirler. 0 ve 1 den oluşan herbir birime bit adı verilir. Herbir karakter bu bitlerden 8 adedinin biraraya gelmesiyle oluşur. Örneğin “A” harfi ikili sistemde 01000001 koduyla ifade edilir. İşte 8 adet bitten oluşan bu tip ifadeye 1 byte denir. Yani 1 byte 1 karaktere karşılık gelmektedir. Bu sistemle bilgisayarlarda 28 kadar yani toplam 256 adet karakter tanımlanmıştır. Bu karakterlerin tümü ASCII kod tablosundaki karakterlerdir. Bilgisayarda her türlü işlem matematiksel olarak ifade edildiği gibi karakterler de matematiksel olarak birimlerle ifade edilirler. Bu durumda;
1 Kilobyte = 1 Kb =1024 byte
1 Megabyte = 1 Mb =1024 Kb =1,048,576 byte
1 Gigabyte = 1 Gb =1024 Mb =1,048,576Kb = 1,073,741,824 byte
Bilgisayara Giriş ve MS-DOS
Başlarken...
Bilgi Çağı olarak gittikçe daha yoğun bir şekilde isimlendirilen günümüz dünyasında hızlı teknolojik gelişmeler yaşanmakta olup bu gelişmenin içerisinde en önemli yeri bilgisayarlar tutmaktadır. Her geçen gün hayatımıza gittikçe yer eden bilgisayar, artık eğitimin, adliyenin, mimarlığın kısacası tüm birimlerin vazgeçilmez bir unsuru olmuştur. Özellikle yayıncılıkta ve araştırmada gittikçe bir sektör halini almakta ve olmazsa olmaz durumunda bulunmaktadır. Günlerce sürebilecek istatistiki hesapların veya mizanpajın dakikalara hatta saniyelere sığdırılması bilgisayar olgusunun önemini artırmıştır.
1980’li yıllarda erişilmez bir şey olarak gördüğümüz bilgisayar, aradan geçen bu kadar kısa bir zaman süreci içerisinde çocuklarımızın bir eğlencesi haline gelmiştir. Oyun programlarının yaygın bir şekilde kullanılması sonucunda klavye hakimiyeti artmış, bilgisayar kullanımı daha da basitleşmiştir.
Bir zamanlar işe giriş aşamasında daktilo kullanmayı veya bir lisanı bilmek aranan şartlardan iken günümüzde bilgisayar kullanımını bilmek temel isteklerden biri olmuştur. Hele etkin bir programlama dili bilip kullanıcı programları yaparak yazılım dünyasına atılmak yeni bir sektör olan bilgisayar dünyasında bilginin önemini daha da artırmıştır.
1. Giriş
Bilgisayar, sayısal, sözel veya bunların karışımı biçimindeki çok sayıdaki veri ya da bilgiyi saklamak ve değişik amaçlarla kısa sürede işleyerek daha kullanışlı sonuçlar elde etmek için kullanılan komple bir elektronik sistemdir. Bu sebepten bilgisayarlar ham bilgileri girdi olarak kullanarak değişik işlemlerden sonra kullanıcının isteğine uygun biçimde sonuçlar üretebilmektedir. Bu sebeplerden dolayı bilgisayarlarda hız, güvenilirlik, bellek ve programlanabilme özellikleri bulunmaktadır.
Bilgisayarların piyasada tanımlandığı ilk kriter olan hızı en önemli özelliğidir. Bilgisarların işlemleri yapma süreleri milisaniye ya da nanosaniye cinsinden ölçülür. Elle yapıldığında aylarca hatta yıllarca sürebilecek hesaplar, bilgisayarda birkaç dakika ya da saniye içerisinde yapılabilmektedir. Günümüzde bilgisayarların hızları mikroişlemcinin tipine bağlı olarak 25 MHz ile 200 MHz arasında değişmektedir.
Bilgisayarlar yüksek hızla işledikleri bilgileri, aynı şekilde yüksek bir güvenlikle hatasız olarak sonuçlandırırlar. Bilgisayarlarla yapılan bir işlemdeki herhangi bir hata, bilgisayarın kendisinden olmayıp, programlama veya veri iletiminden kaynaklanabilir.
Bilgisayarda hız olayından sonra en sıkça aranan özellik bellektir. Zira bellek programların çalışabileceği ortam büyüklüğünü veya çalışabilecek olan programın büyüklüğünü belirler. Ana bellek ve yan bellek olarak ikiye ayrılır. Önceleri 1 Mb olan ana bellek günümüzde programcılık ve bilgisayar teknolojisinin gelişmesine paralel olarak 32 Mb’ a kadar çıkmaktadır. Tabiiki her hafıza artışı da beraberinde büyük kolaylıklar getirdiği gibi büyük maddi yük de getirmektedir.
Bütün bu özellikler bilgisayarın olduğu her yerde aynı olmasına karşın programlanabilme özelliği bilgisayarı kullanıcı nezdinde cazip hale getirmektedir. Zira bilgisayarda çalışacak olan her bir bireyin farklı, karışık veya özel isteklerine cevap verebilen belli bir program yoktur. Fakat genelin ortak olduğu sorunları halledebilen ve yaygın olarak kullanılan MS-DOS, Word, Excell ve Windows gibi programlar bulunmaktadır. Ayrıca programcılık eğitimi almış olan kişiler bu hazır paket programların dışına çıkarak kendilerine daha özgür ortamlar oluşturabilirler, program konusunda ikinci kişi ve kuruluşlara gerek duymayabilirler. İşte bütün bu paket ve kullanıcı programlarının yapılmasına bilgisayarın programlanabilme özelliği tanımaktadır. Aksi halde bilgisayarlar her çalışmasında sadece kendilerine önceden verilmiş olan işlemi tekrar edeceklerdi Örneğin sadece 2 ile 2’yi toplayarak 4 sonucunu vereceklerdi. Programlama tekniği sonucu şimdi A ile B ‘yi toplamakta ve sonucu C olarak vermektedir. Burada A, B ve C herbir kullanıcıya göre değişen herhangi bir sayısal veya alfasayısalı ifade etmektedir.
Bu özellikleri dolayısıyla bilgisayar teknolojisi ve programcılık günümüz insanının hayatında çok önemli yer tutmakta olup artık gelecekte pekçok işin bilgisayar yönetiminde olan robotlar tarafından yapılması sağlanmaktadır. Kısacası önümüzdeki yıllar bilgisayarı kullanmasını bilenlerin yılları olacaktır.
2. Tanımlar
Her sistemin kendine göre kuralları ve bir dili vardır. Bilgisayar sektöründe de bu olay çok yaygındır. Hatta bilgisayar dünyasında bulunan iki kişi sizin yanınızda konuştuğunda sanki yabancı dil konuşuluyormuş gibi anlarsınız. Bu olay bilgisayar konusunda pekçok teknik terimin olduğundan ve gelişimini bizim dışımızda batı ülkelerinde yaşadığından dolayıdır. Her ne kadar türkçemize kazandırılmaya çalışılsa da teknik terimleri kendi dilinde bilmenin de pek çok yararı vardır. Bu sebeple bu terimlerin tanımını bilmek kaçınılmazdır.
Bilgisayar (Computer) : Sayısal, sözel ya veya bunların karışımı biçimindeki çok sayıda veri ya da bilgiyi saklamak ve değişik amaçlarla kısa sürede işleyerek daha kullanışlı sonuçlar elde etmek için kullanılan komple bir elektronik sistemidir.
Donanım (Hardware) : En kısa tanımıyla bilgisayarımızın görünen cansız kısmıdır. Yani çalıştırılmadığı durumlarda gözle görülen mekanik aksamıdır.
Bellek : Bilgisayarda işlem görecek komut veya programların ve bu program tarafından kullanılan her türlü bilginin, kullanılmak üzere özel bir yapıda (ikili kodda) saklandığı birimdir.
Yazılım (Software) : Tamamen mekanik aksamdan oluşan donanım kısmına canlılık veren, gerektiğinde değiştirilerek koşullara uyarlanabilen tüm programların oluşturduğu kesimdir.
Veri (Data) : İşlendiğinde kullanıcı için anlam taşıyan, bir bilgi yada sonuç elde edilebilen “ham bilgi”dir. Bu bilgiler bir gözlem veya faaliyet sonucu ortaya çıkabilir.
Bilgi (Information) : İşlenmiş ve kullanıma hazır veri olarak tanımlanabilir. Belirli bir amacı, maliyeti ve değerinin olması yanında güvenilir ve doğru olması, önemli özellikleridir.
Bilgi İşlem (Information Processing) : Verilerin işlenmesi ve elde edilen bilgilerin istenildiği anda erişilebilecek kayıtlar biçiminde saklanmasını ve kullanıcının gerektikçe bu kayıtlara başvurarak bilgi almasını sağlayan kullanım türüdür. Kısacası veriden gerekli bilgileri türetme faaliyetleridir.
Bilgi İşlem Aşamaları : Veri veya bilgilerden yararlanmada, bilgilerin toplanması, işlenmesi ve sonuçların elde edilmesi olmak üzere üç farklı aşamalardır.
3.Bilgisayarda Çalışma Emniyeti
Bilgisayarların uzun süre güvenle kullanımını sağlayabilmek için aşağıdaki önemli uyarılar daima göz önünde tutulmalıdır.
1. Bilgisayar açıkken klavye, mouse, yazıcı, modem vb. gibi çevre birimleri takılıp çıkarılmamalıdır. Aksi durumlarda bilgisayara veya çevre birimlerine, değerli yongalara zarar gelebileceği gibi beklenmedik elektrik yükleme tehlikesi de ortaya çıkabilir.
2. Bilgisayar kapatıldıktan sonra tekrar açmadan önce en az 15 saniye beklenmelidir. Güç kaynağına kendisini tekrar set etme fırsatı verilmezse RAM yongalarında ve diğer parçalarda kullanılan binlerce küçük kondansatör zarar görebilir.
3. Bilgisayarın fişi bilgisayara ya da elektrik prizine takılırken, bilgisayar güç düğmesi kapalı olmalıdır. Eğer düğme açıksa, fiş takılırken bilgisayar çok kısa sürelerde birkaç kez açılıp kapanabilir.
4. Bilgisayar kasası zorunlu olmadıkça açılmamalıdır.
5. Mümkünse yerde halı olmayan bir odada çalışılmalıdır. Çünkü statik elektrik açık bir bilgisayara ciddi bir tehdittir. Halı olan bir odada çalışılmak zorunda kalındığında , bilgisayarı açmadan önce kullnıcı , metalden yapılmış bir dolap, kitaplık vb. gibi bir cisme dokunarak üstündeki statik elektrik yükünü boşaltmalıdır.
6. Bilgisayarda çalışma tamamlandıktan sonra, bilgisayarın toz vb. gibi dış etkilere karşı korunması için üzeri bir toz örtü ile örtülmelidir.
7. Özellikle harddiskli bilgisayarlarda, harddisk çalışırken bilgisayar kasası yerinden oynatılmamalıdır. Aksi takdirde harddiskte ve okuma/yazma kafasında beklenmedik ciddi arızalar doğabilir.
8. Disket sürücülerin ışığı yanık durumda iken, yani okuma/yazma kafası çalışırken sürücüye disket takılıp çıkarılmamalıdır.
9. Bilgisayarınıza yeni bir birim eklerken hiçbir kablonun ucunu zorlamayın. Bir konnektör bir yere girmiyorsa demekki yanlış bir şey yapıyorsunuz. Zorlamayla konnektörü bozabilirsiniz.
10. Bilgisayarın sistem birimini içeren kasa duvara çok yakın olmamalı, dolap vb. gibi kapalı yerde bulunmamalıdır. Çünkü bilgisayarın havalandırma sistemi için hava akımı çok önemlidir.
11. Bilgisayarınızı pencerenizin önüne, fazla güneş ışığına maruz kalacak yerlere kurmayın. Güneş ışığı bilgisayarı ısıttığı gibi ekranın görünmesini de güçleştirir. Tabii çok sıcak yerler de bilgisayar için zararlıdır.
12. Bilgisayarın arkasından sarkan kabloların güvencede olması gerekmektedir.
13. Her türlü elektrik bağlantısı için topraklı priz kullanın.
14. Zorunluluk olmadıkça programdan çıkmadan bilgisayarınızı kapatmayınız. Aksi halde verilerinizi kaybedebilir veya çalışma programınızı bozabilirsiniz.
4 Bilgisayar Birimleri
Bilgisayarda kullanılan harf, rakam ve işaretlerin tümüne “karakter” adı verilir. Herbir karakter bilgisayar dilinde ikili sisteme göre oluşturulmuş 0 ve 1’ lerden oluşan kodlarla ifade edilirler. 0 ve 1 den oluşan herbir birime bit adı verilir. Herbir karakter bu bitlerden 8 adedinin biraraya gelmesiyle oluşur. Örneğin “A” harfi ikili sistemde 01000001 koduyla ifade edilir. İşte 8 adet bitten oluşan bu tip ifadeye 1 byte denir. Yani 1 byte 1 karaktere karşılık gelmektedir. Bu sistemle bilgisayarlarda 28 kadar yani toplam 256 adet karakter tanımlanmıştır. Bu karakterlerin tümü ASCII kod tablosundaki karakterlerdir. Bilgisayarda her türlü işlem matematiksel olarak ifade edildiği gibi karakterler de matematiksel olarak birimlerle ifade edilirler. Bu durumda;
1 Kilobyte = 1 Kb =1024 byte
1 Megabyte = 1 Mb =1024 Kb =1,048,576 byte
1 Gigabyte = 1 Gb =1024 Mb =1,048,576Kb = 1,073,741,824 byte
Bilgisayara Giriş ve MS-DOS
Başlarken...
Bilgi Çağı olarak gittikçe daha yoğun bir şekilde isimlendirilen günümüz dünyasında hızlı teknolojik gelişmeler yaşanmakta olup bu gelişmenin içerisinde en önemli yeri bilgisayarlar tutmaktadır. Her geçen gün hayatımıza gittikçe yer eden bilgisayar, artık eğitimin, adliyenin, mimarlığın kısacası tüm birimlerin vazgeçilmez bir unsuru olmuştur. Özellikle yayıncılıkta ve araştırmada gittikçe bir sektör halini almakta ve olmazsa olmaz durumunda bulunmaktadır. Günlerce sürebilecek istatistiki hesapların veya mizanpajın dakikalara hatta saniyelere sığdırılması bilgisayar olgusunun önemini artırmıştır.
1980’li yıllarda erişilmez bir şey olarak gördüğümüz bilgisayar, aradan geçen bu kadar kısa bir zaman süreci içerisinde çocuklarımızın bir eğlencesi haline gelmiştir. Oyun programlarının yaygın bir şekilde kullanılması sonucunda klavye hakimiyeti artmış, bilgisayar kullanımı daha da basitleşmiştir.
Bir zamanlar işe giriş aşamasında daktilo kullanmayı veya bir lisanı bilmek aranan şartlardan iken günümüzde bilgisayar kullanımını bilmek temel isteklerden biri olmuştur. Hele etkin bir programlama dili bilip kullanıcı programları yaparak yazılım dünyasına atılmak yeni bir sektör olan bilgisayar dünyasında bilginin önemini daha da artırmıştır.
1. Giriş
Bilgisayar, sayısal, sözel veya bunların karışımı biçimindeki çok sayıdaki veri ya da bilgiyi saklamak ve değişik amaçlarla kısa sürede işleyerek daha kullanışlı sonuçlar elde etmek için kullanılan komple bir elektronik sistemdir. Bu sebepten bilgisayarlar ham bilgileri girdi olarak kullanarak değişik işlemlerden sonra kullanıcının isteğine uygun biçimde sonuçlar üretebilmektedir. Bu sebeplerden dolayı bilgisayarlarda hız, güvenilirlik, bellek ve programlanabilme özellikleri bulunmaktadır.
Bilgisayarların piyasada tanımlandığı ilk kriter olan hızı en önemli özelliğidir. Bilgisarların işlemleri yapma süreleri milisaniye ya da nanosaniye cinsinden ölçülür. Elle yapıldığında aylarca hatta yıllarca sürebilecek hesaplar, bilgisayarda birkaç dakika ya da saniye içerisinde yapılabilmektedir. Günümüzde bilgisayarların hızları mikroişlemcinin tipine bağlı olarak 25 MHz ile 200 MHz arasında değişmektedir.
Bilgisayarlar yüksek hızla işledikleri bilgileri, aynı şekilde yüksek bir güvenlikle hatasız olarak sonuçlandırırlar. Bilgisayarlarla yapılan bir işlemdeki herhangi bir hata, bilgisayarın kendisinden olmayıp, programlama veya veri iletiminden kaynaklanabilir.
Bilgisayarda hız olayından sonra en sıkça aranan özellik bellektir. Zira bellek programların çalışabileceği ortam büyüklüğünü veya çalışabilecek olan programın büyüklüğünü belirler. Ana bellek ve yan bellek olarak ikiye ayrılır. Önceleri 1 Mb olan ana bellek günümüzde programcılık ve bilgisayar teknolojisinin gelişmesine paralel olarak 32 Mb’ a kadar çıkmaktadır. Tabiiki her hafıza artışı da beraberinde büyük kolaylıklar getirdiği gibi büyük maddi yük de getirmektedir.
Bütün bu özellikler bilgisayarın olduğu her yerde aynı olmasına karşın programlanabilme özelliği bilgisayarı kullanıcı nezdinde cazip hale getirmektedir. Zira bilgisayarda çalışacak olan her bir bireyin farklı, karışık veya özel isteklerine cevap verebilen belli bir program yoktur. Fakat genelin ortak olduğu sorunları halledebilen ve yaygın olarak kullanılan MS-DOS, Word, Excell ve Windows gibi programlar bulunmaktadır. Ayrıca programcılık eğitimi almış olan kişiler bu hazır paket programların dışına çıkarak kendilerine daha özgür ortamlar oluşturabilirler, program konusunda ikinci kişi ve kuruluşlara gerek duymayabilirler. İşte bütün bu paket ve kullanıcı programlarının yapılmasına bilgisayarın programlanabilme özelliği tanımaktadır. Aksi halde bilgisayarlar her çalışmasında sadece kendilerine önceden verilmiş olan işlemi tekrar edeceklerdi Örneğin sadece 2 ile 2’yi toplayarak 4 sonucunu vereceklerdi. Programlama tekniği sonucu şimdi A ile B ‘yi toplamakta ve sonucu C olarak vermektedir. Burada A, B ve C herbir kullanıcıya göre değişen herhangi bir sayısal veya alfasayısalı ifade etmektedir.
Bu özellikleri dolayısıyla bilgisayar teknolojisi ve programcılık günümüz insanının hayatında çok önemli yer tutmakta olup artık gelecekte pekçok işin bilgisayar yönetiminde olan robotlar tarafından yapılması sağlanmaktadır. Kısacası önümüzdeki yıllar bilgisayarı kullanmasını bilenlerin yılları olacaktır.
2. Tanımlar
Her sistemin kendine göre kuralları ve bir dili vardır. Bilgisayar sektöründe de bu olay çok yaygındır. Hatta bilgisayar dünyasında bulunan iki kişi sizin yanınızda konuştuğunda sanki yabancı dil konuşuluyormuş gibi anlarsınız. Bu olay bilgisayar konusunda pekçok teknik terimin olduğundan ve gelişimini bizim dışımızda batı ülkelerinde yaşadığından dolayıdır. Her ne kadar türkçemize kazandırılmaya çalışılsa da teknik terimleri kendi dilinde bilmenin de pek çok yararı vardır. Bu sebeple bu terimlerin tanımını bilmek kaçınılmazdır.
Bilgisayar (Computer) : Sayısal, sözel ya veya bunların karışımı biçimindeki çok sayıda veri ya da bilgiyi saklamak ve değişik amaçlarla kısa sürede işleyerek daha kullanışlı sonuçlar elde etmek için kullanılan komple bir elektronik sistemidir.
Donanım (Hardware) : En kısa tanımıyla bilgisayarımızın görünen cansız kısmıdır. Yani çalıştırılmadığı durumlarda gözle görülen mekanik aksamıdır.
Bellek : Bilgisayarda işlem görecek komut veya programların ve bu program tarafından kullanılan her türlü bilginin, kullanılmak üzere özel bir yapıda (ikili kodda) saklandığı birimdir.
Yazılım (Software) : Tamamen mekanik aksamdan oluşan donanım kısmına canlılık veren, gerektiğinde değiştirilerek koşullara uyarlanabilen tüm programların oluşturduğu kesimdir.
Veri (Data) : İşlendiğinde kullanıcı için anlam taşıyan, bir bilgi yada sonuç elde edilebilen “ham bilgi”dir. Bu bilgiler bir gözlem veya faaliyet sonucu ortaya çıkabilir.
Bilgi (Information) : İşlenmiş ve kullanıma hazır veri olarak tanımlanabilir. Belirli bir amacı, maliyeti ve değerinin olması yanında güvenilir ve doğru olması, önemli özellikleridir.
Bilgi İşlem (Information Processing) : Verilerin işlenmesi ve elde edilen bilgilerin istenildiği anda erişilebilecek kayıtlar biçiminde saklanmasını ve kullanıcının gerektikçe bu kayıtlara başvurarak bilgi almasını sağlayan kullanım türüdür. Kısacası veriden gerekli bilgileri türetme faaliyetleridir.
Bilgi İşlem Aşamaları : Veri veya bilgilerden yararlanmada, bilgilerin toplanması, işlenmesi ve sonuçların elde edilmesi olmak üzere üç farklı aşamalardır.
3.Bilgisayarda Çalışma Emniyeti
Bilgisayarların uzun süre güvenle kullanımını sağlayabilmek için aşağıdaki önemli uyarılar daima göz önünde tutulmalıdır.
1. Bilgisayar açıkken klavye, mouse, yazıcı, modem vb. gibi çevre birimleri takılıp çıkarılmamalıdır. Aksi durumlarda bilgisayara veya çevre birimlerine, değerli yongalara zarar gelebileceği gibi beklenmedik elektrik yükleme tehlikesi de ortaya çıkabilir.
2. Bilgisayar kapatıldıktan sonra tekrar açmadan önce en az 15 saniye beklenmelidir. Güç kaynağına kendisini tekrar set etme fırsatı verilmezse RAM yongalarında ve diğer parçalarda kullanılan binlerce küçük kondansatör zarar görebilir.
3. Bilgisayarın fişi bilgisayara ya da elektrik prizine takılırken, bilgisayar güç düğmesi kapalı olmalıdır. Eğer düğme açıksa, fiş takılırken bilgisayar çok kısa sürelerde birkaç kez açılıp kapanabilir.
4. Bilgisayar kasası zorunlu olmadıkça açılmamalıdır.
5. Mümkünse yerde halı olmayan bir odada çalışılmalıdır. Çünkü statik elektrik açık bir bilgisayara ciddi bir tehdittir. Halı olan bir odada çalışılmak zorunda kalındığında , bilgisayarı açmadan önce kullnıcı , metalden yapılmış bir dolap, kitaplık vb. gibi bir cisme dokunarak üstündeki statik elektrik yükünü boşaltmalıdır.
6. Bilgisayarda çalışma tamamlandıktan sonra, bilgisayarın toz vb. gibi dış etkilere karşı korunması için üzeri bir toz örtü ile örtülmelidir.
7. Özellikle harddiskli bilgisayarlarda, harddisk çalışırken bilgisayar kasası yerinden oynatılmamalıdır. Aksi takdirde harddiskte ve okuma/yazma kafasında beklenmedik ciddi arızalar doğabilir.
8. Disket sürücülerin ışığı yanık durumda iken, yani okuma/yazma kafası çalışırken sürücüye disket takılıp çıkarılmamalıdır.
9. Bilgisayarınıza yeni bir birim eklerken hiçbir kablonun ucunu zorlamayın. Bir konnektör bir yere girmiyorsa demekki yanlış bir şey yapıyorsunuz. Zorlamayla konnektörü bozabilirsiniz.
10. Bilgisayarın sistem birimini içeren kasa duvara çok yakın olmamalı, dolap vb. gibi kapalı yerde bulunmamalıdır. Çünkü bilgisayarın havalandırma sistemi için hava akımı çok önemlidir.
11. Bilgisayarınızı pencerenizin önüne, fazla güneş ışığına maruz kalacak yerlere kurmayın. Güneş ışığı bilgisayarı ısıttığı gibi ekranın görünmesini de güçleştirir. Tabii çok sıcak yerler de bilgisayar için zararlıdır.
12. Bilgisayarın arkasından sarkan kabloların güvencede olması gerekmektedir.
13. Her türlü elektrik bağlantısı için topraklı priz kullanın.
14. Zorunluluk olmadıkça programdan çıkmadan bilgisayarınızı kapatmayınız. Aksi halde verilerinizi kaybedebilir veya çalışma programınızı bozabilirsiniz.
4 Bilgisayar Birimleri
Bilgisayarda kullanılan harf, rakam ve işaretlerin tümüne “karakter” adı verilir. Herbir karakter bilgisayar dilinde ikili sisteme göre oluşturulmuş 0 ve 1’ lerden oluşan kodlarla ifade edilirler. 0 ve 1 den oluşan herbir birime bit adı verilir. Herbir karakter bu bitlerden 8 adedinin biraraya gelmesiyle oluşur. Örneğin “A” harfi ikili sistemde 01000001 koduyla ifade edilir. İşte 8 adet bitten oluşan bu tip ifadeye 1 byte denir. Yani 1 byte 1 karaktere karşılık gelmektedir. Bu sistemle bilgisayarlarda 28 kadar yani toplam 256 adet karakter tanımlanmıştır. Bu karakterlerin tümü ASCII kod tablosundaki karakterlerdir. Bilgisayarda her türlü işlem matematiksel olarak ifade edildiği gibi karakterler de matematiksel olarak birimlerle ifade edilirler. Bu durumda;
1 Kilobyte = 1 Kb =1024 byte
1 Megabyte = 1 Mb =1024 Kb =1,048,576 byte
1 Gigabyte = 1 Gb =1024 Mb =1,048,576Kb = 1,073,741,824 byte
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
